Trong những tháng đầu năm, thị trường ô tô tại Việt Nam đang gặp phải một tình hình sụt giảm bất ngờ so với cùng kỳ, dù rất nhiều người đã kỳ vọng vào một sự tăng trưởng ổn định từ năm trước. Ngoài ra, trong giai đoạn vừa qua, thị trường cũng đã chứng kiến nhiều sự kiện và điểm nhấn đáng chú ý khác, những yếu tố này dự kiến sẽ có tác động không nhỏ đến tình hình thị trường trong thời gian còn lại của năm nay.
Vào cuối tháng 6/2023, thị trường ô tô tại Việt Nam đã chứng kiến một sự tăng trưởng sau những tháng liên tiếp của sự sụt giảm. Điều này có thể được giải thích bằng việc các doanh nghiệp đã thực hiện các chiến dịch khuyến mại mạnh mẽ và cũng nhờ vào chính sách giảm 50% lệ phí trước bạ do Chính phủ áp dụng. Tuy nhiên, dù có sự hồi phục này, dự báo cho những tháng còn lại trong năm 2023 và cả năm nay là thị trường ô tô sẽ gặp nhiều khó khăn để đạt được doanh số như trong năm trước.
Doanh số ô tô giảm mạnh
Theo báo cáo mới được công bố bởi Tổng cục Thống kê vào ngày 29/4, tháng 4 vừa qua đã chứng kiến một sự giảm sút trong thị trường ô tô Việt Nam. Ước tính có khoảng 41.900 chiếc ô tô mới được bổ sung vào thị trường, bao gồm cả xe nhập khẩu và xe sản xuất trong nước. Số này giảm đến 10,1% so với tháng 3 (với 46.628 chiếc). Quý đầu tiên của năm 2023 cũng không đem lại tín hiệu sáng sủa cho thị trường ô tô Việt Nam.
Tình hình trên cũng tác động đến từng dòng xe riêng biệt, với sự tập trung chủ yếu vào phân khúc xe du lịch, chiếm tỷ trọng lớn nhất. Xe du lịch đã bán được 52.712 xe, giảm 26% so với cùng kỳ năm trước. Số lượng xe thương mại tiêu thụ là 16.924 xe, giảm 5%, và xe chuyên dụng chỉ đạt 756 xe, giảm tới 48%.
Thực tế, tình trạng thị trường ô tô trong nước đã trải qua sự sụt giảm trong vài tháng qua, bắt đầu từ cuối năm ngoái. Điều này xuất phát từ việc lượng xe bán ra không đạt mức kỳ vọng trong giai đoạn người tiêu dùng thường có nhu cầu mua sắm cao nhất trong dịp Tết.
Chuyên gia phân tích cho rằng việc sụt giảm đáng kể trong lượng ô tô tiêu thụ thể hiện một số vấn đề mà người tiêu dùng đang phải đối mặt. Điều này ảnh hưởng mạnh đến khả năng của họ trong việc chi tiêu, đặc biệt là trong việc mua những sản phẩm có giá trị cao như ô tô.
Bên cạnh đó, nhiều nguyên nhân khác cũng góp phần vào tình hình này, trong đó có việc ngân hàng tăng lãi suất tiền gửi và cho vay để kiềm chế lạm phát. Điều này khiến người dân có xu hướng giữ tiền trong ngân hàng hơn là tiêu tiền, đồng thời làm tăng khó khăn trong việc vay vốn để mua ô tô do lãi suất cao.
Thậm chí, ngân hàng cũng đã siết chặt hơn trong việc xét duyệt các khoản vay. Do nguồn tín dụng đã bị hạn chế hơn so với trước, nhiều khách hàng gặp khó khăn trong việc tiếp cận các khoản vay lớn, đặc biệt là để mua ô tô.
Chủ cửa hàng xe cũ tại Hà Nội, anh Hải Nam, đã đánh giá vấn đề này: “Việc người dân giảm việc mua ô tô trong thời điểm này đã làm thị trường ô tô trở nên ảm đạm. Sự tăng lãi suất của ngân hàng có thể khiến người mua thực tế phải trả một khoản cao hơn vài chục triệu đồng cho mỗi chiếc xe so với trước đây.”
Nhập khẩu tăng, giảm lắp ráp
Dựa vào thống kê của Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA), trong 3 tháng đầu năm, doanh số bán hàng của xe nhập khẩu đã đạt 33.700 xe, giảm 4% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, xe lắp ráp trong nước chỉ đạt tổng cộng 36.692 xe, giảm đến 34%.
Thực tế, trong những tháng đầu năm 2023, các doanh nghiệp trong nước đã thực hiện việc nhập khẩu ô tô nguyên chiếc một cách đáng kể. Theo số liệu từ Tổng cục Thống Kê, số lượng xe ô tô nhập khẩu vào nước đã đạt 41.780 xe trong Quý 1, với tổng giá trị lên đến 903 triệu USD. Con số này tăng 76,0% về lượng và 60,8% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Trong khi đó, tổng số ô tô được sản xuất và lắp ráp trong nước trong cùng thời gian 3 tháng đầu năm 2023 là 81.900 chiếc, giảm mạnh 17,8% so với cùng kỳ năm trước. Điều này có thể được giải thích bởi việc thị trường ô tô đã được kích cầu mạnh mẽ nhờ chính sách ưu đãi hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ của Chính phủ, đặc biệt dành cho xe sản xuất và lắp ráp trong nước trong giai đoạn đầu năm 2022. Tuy nhiên, khi bước sang năm nay, ưu đãi này đã không còn tồn tại, dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp đã tăng việc nhập khẩu xe ô tô nguyên chiếc để đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Trong giai đoạn đầu năm 2023, một số hiệp hội cũng đã đề xuất lên Chính phủ việc tái áp dụng chính sách giảm 50% lệ phí trước bạ đối với xe ô tô sản xuất và lắp ráp tại Việt Nam, nhằm thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, đề xuất này đã bị Bộ Tài chính từ chối. Hiện tại, Chính phủ đang tiếp tục xem xét để đưa ra quyết định cuối cùng.
Hàng tồn rớt giá mạnh
Bởi lượng tiêu thụ ô tô trên thị trường giảm sút, việc tích tụ số lượng hàng tồn kho tại các đại lý và hãng xe vẫn còn đáng kể. Những chiếc ô tô này là sản phẩm của năm 2022 (VIN 2022), và một phần chúng vẫn đang được áp dụng giảm giá mạnh để tháo gỡ tồn kho, mặc dù thời điểm đã bước vào Quý 2.
Các chương trình giảm giá và khuyến mãi phụ kiện đa dạng đã được triển khai rộng rãi tại các đại lý, áp dụng cho nhiều mẫu xe lắp ráp và nhập khẩu. Mục tiêu là thúc đẩy nhanh việc tiêu thụ hàng tồn kho và tạo không gian cho việc nhập khẩu xe mới. Thêm vào đó, nhiều mẫu xe cũng được hưởng ưu đãi gián tiếp thông qua các chính sách giảm lệ phí trước bạ.
Anh Tuấn Mạnh, một chuyên viên tư vấn bán hàng của một hãng xe Nhật Bản, cho biết: “Từ đầu năm đến nay, số lượng khách hàng mua xe cực kỳ thấp, dẫn đến việc còn rất nhiều xe trong kho. Tuy nhiên, điều này đã tạo cơ hội cho việc triển khai liên tục các chương trình giảm giá và khuyến mãi, đồng thời giúp giá của ô tô hiện tại trở nên rất hợp lý đối với người tiêu dùng”.
Trong Quý 1 vừa qua, giảm giá mạnh nhất đã xuất hiện ở những mẫu xe Subaru Forester, giá thực tế tại các đại lý đã thấp hơn gần 300 triệu đồng so với giá đề xuất, kèm theo nhiều phần quà tặng hấp dẫn. Hai mẫu xe Stargazer và Santa Fe của Hyundai cũng đã áp dụng giảm giá hơn 100 triệu đồng, gây bất ngờ cho nhiều người tiêu dùng trong nước.
Ngoài ra, một số mẫu xe bán chạy như Toyota Corolla Cross, Toyota Vios và Honda City cũng đã được hưởng các chương trình ưu đãi và giảm giá mạnh mẽ, điều này khá hiếm thấy trong giai đoạn đầu năm 2023. Việc đẩy mạnh việc tiêu thụ tồn kho đã nhận được sự quan tâm đặc biệt, vì thời gian triển khai đã kéo dài so với trước đây, khi thường chỉ kết thúc sau kỳ nghỉ lễ Tết Nguyên đán.
Sự gia nhập của nhiều thương hiệu mới
Không chỉ các mẫu xe mới truyền thống được giới thiệu vào thị trường Việt Nam hàng năm, mà còn có sự xuất hiện của nhiều thương hiệu ô tô mới trong khoảng thời gian vừa qua, và dự kiến sẽ mang đến sự mới mẻ cho người tiêu dùng trong nước.
Trong số đó, nhiều hãng xe Trung Quốc đã thông báo kế hoạch tham gia vào thị trường Việt Nam trong thời gian tới. Ví dụ, hãng Chery đã xác nhận kế hoạch tham gia thị trường ô tô Việt Nam với các mẫu xe Omoda 5 và Jaecoo 7. Ban đầu, hãng sẽ nhập khẩu trực tiếp, sau đó dự kiến sẽ thực hiện nội địa hóa từ năm 2024.
Bên cạnh đó, thông tin về việc TMT Motors ký kết hợp tác chiến lược với liên doanh SAIC-GM-Wuling đã xuất hiện đầy bất ngờ trong giai đoạn đầu năm nay. Theo kế hoạch, TMT Motors sẽ sản xuất, lắp ráp và phân phối dòng xe điện thương hiệu Wuling tại thị trường Việt Nam, với sản phẩm đầu tiên là mẫu xe điện mini HongGuang Mini EV, một trong những mẫu xe điện mini bán chạy nhất thế giới trong 3 năm qua.
Ngoài ra, thương hiệu Trung Quốc Haima đã tái xuất thị trường Việt Nam sau thời gian không thành công trước đây. Thông qua nhà phân phối mới, ba mẫu xe S8, 7X và 7X-E của Haima đã được giới thiệu đến khách hàng trong nước vào tháng 2 vừa qua.
Cuối cùng, thương hiệu ô tô Skoda từ Cộng hòa Séc cũng sẽ có mặt trên thị trường Việt Nam từ tháng 4/2023, kết quả của thỏa thuận hợp tác đã ký kết với TC Motor. Ban đầu, hãng sẽ nhập khẩu xe nguyên chiếc từ châu Âu, bao gồm các mẫu xe Kodiaq, Karoq, Superb và Octavia. Sau đó, dự kiến sẽ lắp ráp hai mẫu xe Kushaq và Slavia vào năm 2024, khi nhà máy tại Quảng Ninh hoàn thành.
Thay đổi chính sách đăng kiểm
Trong Quý 1/2023, một trong những thông tin đáng chú ý cho thị trường ô tô Việt Nam là việc Bộ Giao thông vận tải đã ban hành một Thông tư mới, chính thức miễn kiểm định lần đầu đối với các xe cơ giới chưa qua sử dụng. Theo thông tư này, khách hàng mua xe sẽ được cấp tem và giấy chứng nhận tại các trung tâm đăng kiểm mà không cần phải đưa xe đến kiểm tra.
Theo số liệu từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, chính sách này dự kiến sẽ giúp khoảng 500.000 xe mới được miễn kiểm định lần đầu. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí không chỉ cho chủ xe mà còn cho cả các trung tâm đăng kiểm trong thời kỳ căng thẳng hiện nay.
Thông tư mới cũng đi kèm với việc kéo dài chu kỳ kiểm định lần đầu đối với các ô tô con (đến 9 chỗ ngồi) không kinh doanh vận tải từ 30 tháng lên 36 tháng, và chu kỳ kiểm định lần đầu đối với các xe sản xuất đến 7 năm cũng được kéo dài thêm 6 tháng (tổng cộng là 24 tháng).
Các loại xe khác cũng được hưởng lợi từ thông tư mới này. Ví dụ, các xe trên 9 chỗ kinh doanh vận tải sẽ có chu kỳ kiểm định lần đầu kéo dài lên 24 tháng, còn các xe sản xuất trong vòng 5 năm sẽ có chu kỳ định kỳ tăng từ 6 lên 12 tháng.
Theo anh Minh Đức, một chủ sở hữu ô tô có nhiều kinh nghiệm, việc miễn kiểm định lần đầu cho ô tô mới là điều nên có từ lâu, và đã được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới. Anh hy vọng rằng chiếc xe của mình sẽ dễ dàng vượt qua đợt kiểm định trong vài ngày tới.
Sự thay đổi của VINFAST
Vào đầu năm 2023, VinFast đã thành công trong việc xuất khẩu và giao chiếc xe VF 8 tại thị trường Mỹ. Đây đánh dấu một bước quan trọng khi là lần đầu tiên những chiếc xe điện của Việt Nam chính thức đặt chân đến tay khách hàng quốc tế, đồng thời mở ra cơ hội rộng mở cho các mẫu xe tiếp theo của hãng tại Mỹ.
Trong tình hình đó, VinFast VF 9 cũng đã được bàn giao lần đầu cho các khách hàng tại Việt Nam vào cuối tháng 3 qua một sự kiện được tổ chức đồng thời tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM. Tại ba địa điểm này, có tổng cộng 27 chiếc xe đã được giao đến tay những người dùng đã đặt cọc sớm trước đó.
Thông tin từ VinFast cho biết, hãng đã hoàn thành việc giao tổng cộng 1.689 chiếc xe ô tô điện cho khách hàng tại thị trường Việt Nam trong 3 tháng đầu năm 2023. Trong số này, có 773 chiếc VF e34, 865 chiếc VF 8 và 51 chiếc VF 9.
Sau lễ bàn giao chính thức tại 3 thành phố lớn, VinFast sẽ tiếp tục triển khai giao xe trên toàn quốc theo thứ tự đặt cọc. Khách hàng có thể lựa chọn nhận xe tại các cửa hàng hoặc yêu cầu giao tận nơi. Tiếp theo, hãng xe Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng xuất khẩu và cung cấp mẫu xe này cho khách hàng tại thị trường quốc tế.
Thông tin gần đây cho biết, VinFast đã đưa ra kế hoạch quy hoạch hạ tầng với 150.000 cổng sạc ô tô và xe máy điện trên khắp cả nước. Họ cũng đã thiết lập hệ thống bao gồm 89 showroom, đại lý và xưởng dịch vụ phủ sóng toàn quốc trong 63 tỉnh và thành phố.
Lời kết
Sự thay đổi về chính sách kiểm định xe cơ giới cũng mang lại lợi ích rõ rệt cho người tiêu dùng, giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc, cùng với việc nâng cao chu kỳ kiểm định cho nhiều loại xe khác nhau. Điều này không chỉ thể hiện sự quan tâm đến nhu cầu của người tiêu dùng mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành ô tô trong tương lai.
Dù bất kỳ thị trường nào cũng đối mặt với biến đổi và thử thách, sự linh hoạt, tư duy sáng tạo và cam kết của cả người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ tiếp tục là động lực quan trọng để thị trường ô tô Việt Nam vượt qua mọi khó khăn và phát triển mạnh mẽ trong tương lai.